اهمیت انجام منظم تست‌های تصویربرداری پس از درمان سرطان پستان

آیا پس از درمان سرطان پستان نیاز به انجام تست‌های تصویربرداری وجود دارد؟
تیم محتوای ایران نوبت
1403/09/24

اهمیت پیگیری پس از درمان سرطان پستان

اهمیت پیگیری پس از درمان سرطان پستان
پس از درمان اولیه سرطان پستان (شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و هورمون‌درمانی)، احتمال عود یا گسترش بیماری به سایر نقاط بدن وجود دارد. این امر می‌تواند به‌طور عمده به دو صورت اتفاق بیفتد: عود موضعی (در همان محل یا اطراف تومور اولیه) یا متاستاز به اندام‌های دوردست.
هدف اصلی از انجام تست‌های تصویربرداری پس از درمان، شناسایی سریع این عودهای موضعی یا متاستاتیک است. علاوه بر این، تصویربرداری می‌تواند به پزشک کمک کند تا اثر درمان‌های قبلی را ارزیابی کند و از بروز عوارض ناشی از درمان‌ها (مانند تغییرات در بافت پستان یا آسیب به بافت‌های سالم) جلوگیری کند.

عود سرطان پستان و عوامل آن

عود سرطان پستان ممکن است به دو شکل اصلی رخ دهد:
عود موضعی
بازگشت سرطان به ناحیه جراحی‌شده یا بافت‌های اطراف (پستان باقی‌مانده یا دیواره قفسه سینه)
معمولاً در 2 تا 5 سال اول پس از درمان شایع‌تر است.
عود دوردست (متاستاز)
گسترش سلول‌های سرطانی به سایر اندام‌ها، مانند استخوان، کبد، ریه‌ها یا مغز.
این نوع عود نیاز به رویکردهای درمانی گسترده‌تری دارد.
عوامل زیر احتمال عود را افزایش می‌دهند:
اندازه بزرگ تومور اولیه
تعداد زیاد غدد لنفاوی درگیر
درجه بالای بدخیمی سلول‌های سرطانی
جهش‌های ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2

آیا پس از درمان سرطان پستان نیاز به تست‌های تصویربرداری وجود دارد؟

آیا پس از درمان سرطان پستان نیاز به تست‌های تصویربرداری وجود دارد؟
تصویربرداری به دلایل زیر یکی از اجزای حیاتی مراقبت‌های پس از درمان سرطان پستان محسوب می‌شود:

تشخیص زودهنگام عود بیماری

سرطان پستان ممکن است به شکل موضعی (در محل جراحی یا بافت‌های اطراف) یا متاستاز به سایر اندام‌ها (مانند استخوان، ریه، کبد یا مغز)بازگردد. تصویربرداری منظم می‌تواند به شناسایی این عودها در مراحل اولیه کمک کند و فرصت درمان مؤثرتری فراهم کند.

تشخیص عوارض ناشی از درمان

درمان‌های مختلف از جمله جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی ممکن است عوارضی مانند ایجاد بافت اسکار، التهاب، یا تغییرات بافتی ایجاد کنند که نیاز به ارزیابی دوره‌ای دارند.

پایش وضعیت بافت پستان باقی‌مانده

در بیمارانی که هنوز بخشی از بافت پستان یا غدد لنفاوی باقی مانده، جراحی کامل (ماستکتومی) انجام نشده، احتمال بروز تومور جدید وجود دارد بنابراین، تصویربرداری منظم برای بررسی سلامت این بافت ضروری است.

پایش درمان‌های تکمیلی

در بیمارانی که تحت هورمون‌درمانی یا درمان‌های هدفمند هستند، گاهی تصویربرداری برای ارزیابی پاسخ به درمان تجویز می‌شود.

بهبود نتایج درمانی

شناسایی زودهنگام هرگونه تغییر غیرعادی، فرصت‌های درمانی بیشتری را برای پزشک فراهم می‌کند و می‌تواند به افزایش طول عمر بیمار و بهبود کیفیت زندگی او منجر شود.

انواع تصویربرداری پس از درمان سرطان پستان

هر روش تصویربرداری اهداف و ویژگی‌های خاص خود را دارد و بسته به شرایط بیمار ممکن است یک یا چند مورد از آن‌ها استفاده شود.

ماموگرافی

ماموگرافی همچنان استاندارد طلایی برای پایش بیماران پس از درمان سرطان پستان است. این روش به‌ویژه برای بیمارانی که بخشی از بافت پستان باقی مانده است (لامپکتومی) استفاده می‌شود.
کاربرد: بررسی عود موضعی در پستان باقی‌مانده یا شناسایی تومورهای جدید و بررسی وضعیت اسکار یا ایمپلنت‌ها
زمان‌بندی: به‌طور معمول، سالانه توصیه می‌شود. در برخی موارد (مانند یافته‌های مشکوک یا تراکم بالای بافت پستان)، ممکن است فواصل کوتاه‌تری توصیه شود.
مزایا: سریع، مقرون‌به‌صرفه و قابل‌دسترس.
محدودیت‌ها: در برخی موارد ممکن است تغییرات ناشی از درمان (مانند بافت اسکار) را به اشتباه توده‌های مشکوک تشخیص دهد.

سونوگرافی

سونوگرافی به‌عنوان یک روش مکمل، به‌ویژه در مواردی که ماموگرافی ناکافی است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد: شناسایی کیست‌ها، توده‌های جامد یا تغییرات بافتی و بررسی دقیق‌تر نواحی مشکوک که در ماموگرافی دیده شده‌اند.
مزایا: مناسب برای بافت‌های متراکم و بدون استفاده از اشعه
محدودیت‌ها: توانایی کمتر در شناسایی تغییرات بسیار کوچک نسبت به ماموگرافی یا MRI

MRI پستان

تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تصویربرداری است که معمولاً برای بیماران با شرایط خاص توصیه می‌شود.
کاربرد: بیماران با ریسک بالای عود، زنانی که ایمپلنت پستان دارندو بررسی دقیق عود موضعی در بافت اسکار
زمان‌بندی: بسته به شرایط بیمار، ممکن است سالانه یا در صورت بروز یافته‌های مشکوک انجام شود.
مزایا: دقت بالا و تشخیص عود موضعی یا تومورهای کوچک‌تر که در ماموگرافی قابل مشاهده نیستند.
محدودیت‌ها: هزینه بالا، نیاز به تجهیزات پیشرفته، و احتمال نتایج کاذب که می‌تواند منجر به آزمایش‌های غیرضروری شود.

سی‌تی اسکن (CT) و PET

این روش‌ها بیشتر برای ارزیابی متاستازهای دوردست (مانند ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها) استفاده می‌شوند.
کاربرد: بررسی گسترش سرطان به سایر اندام‌ها و ارزیابی پاسخ به درمان‌های تکمیلی
زمان بندی: معمولاً در بیماران با علائم مشکوک یا افزایش مارکرهای توموری (مانند CA 15-3) درخواست می‌شود.
مزایا: ارائه تصاویر دقیق از نواحی وسیع بدن
محدودیت‌ها: دوز بالای اشعه و هزینه بیشتر.

اسکن استخوان (Bone Scan)

اسکن استخوان برای شناسایی متاستازهای استخوانی انجام می‌شود.
کاربرد: بررسی بیمارانی که درد استخوانی یا علائم مشکوک به متاستاز استخوانی دارند.
زمان‌بندی: در صورت علائم، یا به صورت تکمیلی با سایر تست‌ها.
مزایا: حساسیت بالا برای تشخیص متاستاز استخوانی.
محدودیت‌ها:قدرت تشخیص پایین‌تر برای متاستازهای بسیار کوچک.

زمان‌بندی تصویربرداری پس از درمان

زمان‌بندی تصویربرداری پس از درمان
پیگیری تصویربرداری بر اساس نوع درمان، میزان پیشرفت بیماری و ریسک عود بیمار تنظیم می‌شود.

سال اول تا سوم پس از درمان

ماموگرافی: هر 6 تا 12 ماه یک‌بار
MRI یا سونوگرافی: در صورت وجود یافته‌های مشکوک یا بافت متراکم
اسکن‌های سیستمیک (CT) یا (PET): فقط در صورت علائم یا افزایش مارکرهای توموری

سال سوم تا پنجم

ماموگرافی: معمولاً سالانه ادامه دارد.
MRI یا سایر تست‌ها: بسته به نیاز و شر<ایط بالینی بیمار

پس از پنج سال

در بیماران بدون علائم عود، ماموگرافی سالانه کفایت می‌کند.
بیماران با ریسک بالای عود (مانند جهش ژنتیکی BRCA1/2 یا سابقه خانوادگی قوی) ممکن است به تصویربرداری‌های اضافی نیاز داشته باشند.
دیگر روش‌ها: بسته به وضعیت بالینی بیمار انجام می‌شوند.

چالش‌ها و محدودیت‌های تست‌های تصویربرداری

هزینه‌ها و دسترسی: بسیاری از روش‌های پیشرفته (مانند MRI یا PET-CT) گران‌قیمت هستند و دسترسی به آن‌ها ممکن است در برخی مناطق محدود باشد.
خطر اشعه: در روش‌هایی مانند ماموگرافی و سی‌تی اسکن، تجمع اشعه ممکن است در درازمدت خطراتی ایجاد کند.
نتایج کاذب: برخی از تکنیک‌ها ممکن است نتایج نادرست ارائه دهند که منجر به انجام تست‌های اضافی یا استرس بیمار شود.
چالش‌ها و محدودیت‌های تست‌های تصویربرداری

کلام پایانی

تست‌های تصویربرداری پس از درمان سرطان پستان نقش مهمی در شناسایی عود، پایش عوارض و بهبود نتایج درمانی دارند. انتخاب روش تصویربرداری و زمان‌بندی آن باید متناسب با شرایط فردی بیمار، نوع درمان اولیه و سطح ریسک انجام شود. همکاری مستمر بین بیمار و تیم پزشکی برای ایجاد یک برنامه پیگیری مؤثر، کلید موفقیت در مدیریت بلندمدت این بیماری است.

مرکز تصویربرداری پزشکی دکتر سیده آمنه سیدجوادین با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص و مجرب، به عنوان یکی از برترین مراکز تصویربرداری در لاهیجان شناخته می‌شود. ما متعهد به ارائه خدمات با کیفیت عالی به شما عزیزان هستیم. برای رزرو نوبت، کافی است روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید.

منابع
cancer.org
pmc.ncbi

بله، پیگیری منظم برای همه زنان پس از درمان مهم است، مگر در موارد خاصی که پزشک تصمیم به عدم انجام آن بگیرد.

بله، اگر تغییرات ناگهانی مانند تورم، درد، یا تغییر در شکل پستان را تجربه کردید، باید فوراً با پزشک خود مشورت کرده و ممکن است نیاز به انجام تست‌های تصویربرداری فوری باشد.

خیر، نوع سرطان پستان (مانند HER2 مثبت، سیستمی و ...) می‌تواند بر نیاز به تست‌های تصویربرداری تأثیر بگذارد. برنامه پیگیری باید بر اساس نوع سرطان تعیین شود.

لیست نظرات

ملینا حیدرزاده

من برای انجام بیوپسی پستان مراجعه داشتم از تشخیص و دقت خانم دکتر ممنونم

حکیمه کیانوشی

من برای انجام ماموگرافی و پیگیری های پس از شیمی درمانی رفتم و از اخلاق خوب خانم دکتر و کادر حرفه ای خیلی سپاسگزارم

سحر مشهدی

نوبت دهی، آرامش مطب و تشخیص و حرفه ای بودن خانم دکتر همشون عالی بودن


دکتر سیده آمنه سید جوادین | مرکز تصویربرداری پزشکی در لاهیجان