راهنمای تخصصی زمان ‌بندی مناسب برای سنجش منظم تراکم استخوان

تراکم استخوان معیاری است که نشان می‌دهد استخوان‌های شما چقدر قوی و متراکم هستند. این تست معمولاً با استفاده از دستگاه DXA (Dual-energy X-ray Absorptiometry) انجام می‌شود و میزان مواد معدنی در استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج این تست می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره خطر شکستگی و وضعیت سلامت استخوان‌ها ارائه دهد.
تراکم استخوان در مناطقی مانند لگن، ستون فقرات و مچ دست بررسی می‌شود، زیرا این مناطق بیشتر در معرض شکستگی قرار دارند. نتایج تست به صورت T-score و Z-score ارائه می‌شود:
T-score نشان می‌دهد که تراکم استخوان شما چقدر با میانگین تراکم استخوان افراد جوان سالم تفاوت دارد. اگر مقدار T-score کمتر از -1 باشد، این ممکن است نشانه کاهش تراکم استخوان باشد
Z-score نیز تراکم استخوان شما را با افراد هم‌سن و هم‌جنس مقایسه می‌کند و برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت استخوان‌ها به کار می‌رود.

افراد سالم

افرادی که هیچ عامل خطر خاصی برای پوکی استخوان ندارند، معمولاً نیاز به انجام تست تراکم استخوان هر 10 سال یکبار دارند. این بازه زمانی طولانی به دلیل ثبات تراکم استخوان در افراد سالم و بدون عوامل خطر است. این افراد شامل زنان و مردان زیر 50 سال هستند که سبک زندگی سالمی دارند و هیچ سابقه‌ای از مشکلات استخوانی در خانواده‌شان وجود ندارد.

زنان بالای 65 سال و مردان بالای 70 سال

سازمان ملی پوکی استخوان توصیه می‌کند که تمام زنان بالای 65 سال و مردان بالای 70 سال حداقل یک بار تست تراکم استخوان انجام دهند. اگر اولین تست نشان‌دهنده کاهش تراکم استخوان یا علائم اولیه پوکی استخوان باشد، تکرار تست هر 2 تا 3 سال یک بار پیشنهاد می‌شود.

افراد با عوامل خطر

افرادی که عوامل خطر پوکی استخوان دارند، باید با فاصله کوتاه‌تری این تست را انجام دهند. این عوامل شامل:
سابقه شکستگی استخوان در افراد بالغ
سابقه خانوادگی پوکی استخوان
استفاده طولانی‌مدت از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها
بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید یا بیماری‌های تیروئید
این افراد باید تست تراکم استخوان را هر 1 تا 2 سال یک بار انجام دهند.

افراد مبتلا به پوکی استخوان

افرادی که قبلاً تشخیص پوکی استخوان برای آن‌ها داده شده است، باید بر اساس نظر پزشک و معمولاً هر 1 تا 2 سال یک بار، تست تراکم استخوان انجام دهند تا اثرات درمان بررسی شود.

زنان یائسه

زنان یائسه به دلیل کاهش سطح استروژن، در معرض خطر بالای کاهش تراکم استخوان قرار دارند. این افراد باید پس از یائسگی هر 2 تا 5 سال یک بار تست تراکم استخوان انجام دهند.

سن: با افزایش سن، به خصوص پس از 50 سالگی خطر کاهش تراکم استخوان افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی: وجود سابقه شکستگی یا پوکی استخوان در خانواده ممکن است نیاز به تست‌های مکرر را افزایش دهد.
سبک زندگی: سبک زندگی کم‌تحرک، مصرف کم کلسیم ، ویتامین D و مصرف سیگار یا الکل از عوامل خطر هستند.
مصرف دارو: برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج می‌توانند بر سلامت استخوان‌ها تاثیر منفی بگذارند.
بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند دیابت، اختلالات تیروئید یا بیماری سلیاک می‌توانند تراکم استخوان را کاهش دهند.

برای حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
رژیم غذایی غنی از مواد مغذی: مصرف غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین D، مانند لبنیات کم‌چرب، ماهی‌های چرب (مثل سالمون و تن)، سبزیجات برگ سبز، و آجیل، برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. ویتامین D به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند و سلامت استخوان‌ها را تقویت می‌کند.
ورزش‌های تحمل وزن و مقاومتی: فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، کوهنوردی و وزنه‌برداری به تحریک سلول‌های استخوان‌ساز کمک می‌کنند و استخوان‌ها را قوی‌تر می‌سازند. ترکیب تمرینات استقامتی و قدرتی می‌تواند بهترین نتایج را داشته باشد.
کاهش مصرف الکل و ترک سیگار: مصرف مکرر الکل و سیگار به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی منجر می‌شود. ترک این عادات نقش مهمی در بهبود سلامت استخوان‌ها دارد.
پرهیز از سبک زندگی کم‌تحرک: نشستن طولانی‌مدت و کم‌تحرکی می‌تواند تراکم استخوان را کاهش دهد. تلاش کنید که در طول روز فعالیت‌های بدنی بیشتری انجام دهید.
پایش منظم وضعیت سلامت استخوان‌ها: انجام آزمایش‌های تراکم استخوان به صورت دوره‌ای و مشاوره با پزشک می‌تواند به شناسایی مشکلات احتمالی کمک کند. همچنین، پایبندی به درمان‌های تجویزی از شکستگی‌های استخوانی پیشگیری می‌کند.

اگر یکی از موارد زیر را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود حتماً به پزشک مراجعه کنید:
شکستگی بدون دلیل مشخص: اگر دچار شکستگی استخوان شده‌اید، حتی بدون وارد شدن ضربه یا فشار شدید، این می‌تواند نشان‌دهنده کاهش تراکم استخوان باشد.
کاهش قد: اگر متوجه شده‌اید که قد شما بیش از 2.5 سانتی‌متر کاهش یافته است، این ممکن است به دلیل شکستگی‌های ناشناخته در ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان باشد.
درد مداوم کمر: دردهای مزمن در ناحیه کمر، به خصوص اگر بدون دلیل مشخص رخ دهند، می‌توانند علامتی از شکستگی یا ضعف استخوان باشند.
سابقه خانوادگی: اگر سابقه پوکی استخوان یا شکستگی‌های ناشی از آن در خانواده شما وجود دارد، باید زودتر با پزشک مشورت کنید.
با مراجعه به موقع به پزشک و انجام بررسی‌های لازم، می‌توانید از عوارض جدی‌تر مانند شکستگی‌های استخوانی پیشگیری کنید.
پزشک با انجام تست‌های مناسب و ارائه توصیه‌های لازم، برنامه‌ای برای حفظ سلامت استخوان‌های شما تنظیم خواهد کرد.

آگاهی از عوامل خطر و انجام مشاوره با پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا برنامه‌ای مناسب برای پیشگیری یا مدیریت پوکی استخوان داشته باشید. با توجه به اهمیت سلامت استخوان‌ها در کیفیت زندگی، انجام معاینات منظم و پیگیری توصیه‌های پزشکی ضروری است. اگر در مورد نتایج تست یا نکات پیشگیرانه سوالی دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید بهترین تصمیمات را برای سلامت طولانی‌مدت خود بگیرید.

کلینیک تصویربرداری دکتر سیده آمنه سیدجوادین با برخورداری از تجهیزات مدرن و کادری حرفه‌ای، خدمات تخصصی برای تشخیص دقیق بیماری‌ها ارائه می‌دهد. برای دریافت مشاوره، کافی است از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام کنید.

منابع
pmc
e-enm.org