تفسیر عدد BPD در سونوگرافی جنین و ارتباط آن با رشد مغز

BPD مخفف عبارت Biparietal Diameter به معنی "قطر دوطرفه استخوان‌های پاریتال سر جنین" است. این اندازه‌گیری در سونوگرافی از یک برش عرضی از سر جنین به‌دست می‌آید و فاصله بین دو استخوان طرفی جمجمه را نشان می‌دهد. در واقع، پزشک با مشاهده نمایی بیضی‌شکل از سر جنین، فاصله‌ای را از لبه نزدیک‌تر خارجی استخوان پاریتال تا لبه دورتر داخلی استخوان پاریتال اندازه می‌گیرد. این مقدار معمولاً از هفته ۱۳ بارداری به بعد به‌عنوان شاخصی بسیار دقیق برای تخمین سن جنین، پیگیری روند رشد مغزی و حتی شناسایی ناهنجاری‌های احتمالی کاربرد دارد.
اندازه BPD در طول بارداری به طور پیوسته افزایش می‌یابد و جدول‌های استانداردی برای مقایسه آن با سن بارداری وجود دارد. بررسی دقیق این شاخص، به پزشکان کمک می‌کند تا ارزیابی کنند آیا رشد سر جنین طبیعی است یا نیاز به بررسی بیشتر دارد. اگر برای انجام این بررسی‌ها به‌دنبال مرکزی قابل‌اعتماد هستید، مراجعه به بهترین سونوگرافی در لاهیجان می‌تواند تجربه‌ای مطمئن و دقیق را برای شما فراهم کند

تعیین دقیق سن بارداری

در هفته‌های میانی بارداری، BPD یکی از معتبرترین شاخص‌ها برای محاسبه دقیق سن جنین است. برخلاف شاخص‌هایی مانند CRL که در سه‌ماهه اول کاربرد دارند، BPD در سه‌ماهه دوم بسیار دقیق‌تر عمل می‌کند و مبنای بسیاری از محاسبات پزشکی برای تعیین زمان تقریبی زایمان است.

ارزیابی رشد سر و مغز جنین

افزایش یا کاهش چشمگیر در مقدار BPD می‌تواند زنگ خطر باشد. برای مثال، BPD بسیار کم ممکن است نشان‌دهنده میکروسفالی یا تأخیر رشد داخل‌رحمی باشد، در حالی‌که BPD بزرگ‌تر از حد نرمال می‌تواند از وجود هیدروسفالی یا ماکروسفالی خبر دهد. این ارزیابی‌ها در پیشگیری و پیگیری ناهنجاری‌های ساختاری مغز بسیار مؤثرند.

تشخیص بیماری‌های مادرزادی و اختلالات کروموزومی

مقادیر غیرعادی BPD در کنار دیگر شاخص‌ها مانند NT، NB و HC می‌تواند به تشخیص زودهنگام اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون (تریزومی ۲۱) یا سندرم ادوارد (تریزومی ۱۸) کمک کند. همچنین در صورت وجود مغایرت شدید بین BPD و سایر اندازه‌گیری‌ها، پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های دقیق‌تر مانند آمنیوسنتز، سونوگرافی سطح بالا یا MRI جنینی را تجویز کند.

برنامه‌ریزی برای نوع زایمان

در برخی موارد، عدد BPD می‌تواند در تصمیم‌گیری درباره نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) تأثیرگذار باشد. برای مثال، در صورتی که قطر BPD خیلی زیاد باشد، ممکن است احتمال سختی زایمان طبیعی وجود داشته باشد و پزشک روش جایگزین را پیشنهاد دهد.

به همین دلایل، بررسی BPD در سونوگرافی‌های دوران بارداری فقط یک عدد ساده در گزارش نیست؛ بلکه یک شاخص حیاتی برای تشخیص، پیگیری و پیشگیری از اختلالات جدی جنینی است.

برای تفسیر دقیق مقدار BPD در سونوگرافی جنین، پزشکان از جداول مرجع استفاده می‌کنند که در آن مقدار میانگین BPD برای هر هفته بارداری مشخص شده است. این جدول به مادران و پزشکان کمک می‌کند تا متوجه شوند آیا اندازه‌گیری انجام‌شده در محدوده طبیعی قرار دارد یا خیر.

اندازه BPD مانند بسیاری از شاخص‌های رشدی در جنین، تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی، تغذیه‌ای و شرایط بارداری قرار دارد. آگاهی از این عوامل به پزشک کمک می‌کند تا بین حالت طبیعی و شرایطی که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند، تمایز قائل شود.

ژنتیک

ساختار ژنتیکی خانواده نقش مهمی در تعیین ابعاد سر جنین دارد. اگر والدین دارای جمجمه‌هایی با ابعاد بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از میانگین باشند، ممکن است این ویژگی به فرزند منتقل شود و موجب BPD غیرنرمال ولی بی‌خطر شود.

دیابت بارداری

یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر رشد بیش از حد جنین است. در این شرایط، BPD ممکن است بزرگ‌تر از حد انتظار باشد و نیاز به پایش بیشتر داشته باشد تا از بروز مشکلات هنگام زایمان جلوگیری شود.

تغذیه مادر

تغذیه ناکافی یا رژیم‌های غذایی فاقد ریزمغذی‌های ضروری (مانند اسید فولیک، آهن، و ویتامین B12) می‌تواند بر رشد مغزی و جمجمه جنین اثر منفی گذاشته و باعث کاهش BPD شود.

عفونت‌های ویروسی و انگلی

عفونت‌هایی مانند سایتومگالوویروس (CMV)، توکسوپلاسموز، یا سرخجه ممکن است منجر به آسیب مغزی، کاهش رشد سر و در نتیجه کاهش BPD شوند. در این موارد، پزشک معمولاً تست‌های غربالگری بیشتری درخواست می‌کند.

بارداری‌های چندقلویی

در بارداری دوقلویی یا بیشتر، جنین‌ها منابع تغذیه‌ای را با هم تقسیم می‌کنند و ممکن است رشد یکی یا هر دو جنین محدود شود. این حالت می‌تواند باعث کاهش BPD یا اختلاف بین قل‌ها شود.

اختلالات جفتی یا جریان خون ناکافی به جنین

کاهش خون‌رسانی به مغز جنین نیز می‌تواند باعث کاهش BPD شود و نشانه‌ای از اختلالات جدی‌تر مانند IUGR (تأخیر رشد داخل رحمی) باشد.

بین اندازه BPD و ساختارهای مغزی جنین ارتباط نزدیکی وجود دارد. هرگونه انحراف از محدوده نرمال ممکن است نشانه‌ای از وجود اختلالات جدی در رشد مغز باشد. به همین دلیل است که پزشکان هنگام مواجهه با BPD غیرطبیعی، بررسی‌های تکمیلی و دقیق‌تری را مدنظر قرار می‌دهند.
BPD پایین‌تر از حد نرمال ممکن است نشان‌دهنده شرایط زیر باشد:
میکروسفالی: حالتی که در آن اندازه سر جنین بسیار کوچک‌تر از حد طبیعی است و معمولاً با ناهنجاری‌های مغزی و تأخیر رشد شناختی همراه است.
تأخیر رشد داخل‌رحمی (IUGR): وضعیتی که در آن جنین به‌درستی رشد نمی‌کند و می‌تواند بر اندازه سر و مغز تأثیرگذار باشد.
اختلالات کروموزومی مانند تریزومی ۱۸ یا ۱۳: که با ناهنجاری‌های گسترده در اندام‌ها و مغز همراه هستند.

BPD بزرگ‌تر از حد نرمال نیز می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات زیر باشد:
ماکروسفالی: افزایش بیش از حد اندازه سر، که ممکن است بدون آسیب همراه باشد یا به دلیل اختلالات ساختاری مغز باشد.
هیدروسفالی: تجمع غیرعادی مایع مغزی نخاعی در بطن‌های مغزی که موجب افزایش فشار داخل جمجمه و گسترش بیش از حد سر می‌شود.
دیابت بارداری کنترل‌نشده: رشد بیش از حد جنین در این شرایط می‌تواند بر اندازه سر نیز اثر بگذارد.
در صورت مشاهده این موارد، پزشک ممکن است اقدام به بررسی‌های بیشتر نماید، مانند:
MRI جنینی: برای بررسی دقیق‌تر ساختار مغز
سونوگرافی سطح بالا (آنومالی اسکن): برای ارزیابی دقیق‌تر از مغز، بطن‌ها، و جمجمه
آزمایش‌های ژنتیکی مانند آمنیوسنتز یا NIPT: جهت بررسی اختلالات کروموزومی

نکته مهم: تفسیر BPD فقط با در نظر گرفتن سایر شاخص‌ها و شرایط بالینی مادر و جنین معنا دارد. به همین دلیل، خود عدد به‌تنهایی نباید باعث نگرانی شود. پزشک متخصص با تحلیل جامع می‌تواند تصمیم‌گیری مناسبی در خصوص ادامه روند بارداری ارائه دهد.

BPD یا قطر دوطرفه سر جنین یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سونوگرافی در دوران بارداری است که به تشخیص دقیق سن بارداری، ارزیابی رشد مغز و شناسایی ناهنجاری‌های احتمالی کمک می‌کند. این عدد، اگرچه به‌تنهایی کافی نیست، اما در کنار سایر شاخص‌ها مسیر تشخیص و تصمیم‌گیری پزشکی را هموار می‌سازد.
تفسیر BPD فقط باید توسط پزشک انجام شود، اما آگاهی مادر از معنای آن می‌تواند نقش مهمی در پیگیری آگاهانه و کاهش نگرانی‌ها داشته باشد.
مرکز تصویربرداری دکتر سیده آمنه سیدجوادین در لاهیجان با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص خانم، خدمات دقیق سونوگرافی بارداری را با دقت بالا و مطابق با استانداردهای روز پزشکی ارائه می‌دهد. سونوگرافی‌های این مرکز با توجه به نیازهای مادران باردار، با رعایت کامل اصول تخصصی و تمرکز بر سلامت جنین انجام می‌شوند. برای دریافت نوبت آنلاین، کافیست روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید.

منابع
pockethealth
parents