بررسی روش‌های موثر تشخیص فیبروم‌های رحمی و اهمیت آن‌ها در درمان

فیبروم‌ها یا میوم‌ها، توده‌های غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم ایجاد می‌شوند و از بافت ماهیچه‌ای و فیبری تشکیل شده‌اند. این عارضه شایع در میان زنان، به‌ویژه در سنین باروری، رخ می‌دهد و می‌تواند در اندازه‌های مختلف ظاهر شود. در برخی موارد، این توده‌ها بدون علامت هستند و در موارد دیگر ممکن است علائمی مانند خونریزی شدید قاعدگی، درد یا احساس فشار در ناحیه لگن، و حتی مشکلات باروری یا بارداری ایجاد کنند. تشخیص دقیق فیبروم‌ها با استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته، از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا بر اساس آن می‌توان برنامه درمانی مناسب را برای بیمار تعیین کرد و از عوارض احتمالی پیشگیری نمود.

اگرچه برخی از فیبروم‌ها بدون علامت هستند، اما علائم زیر می‌توانند نشانگر وجود فیبروم باشند:
احساس فشار یا درد در ناحیه لگن
تکرر ادرار یا مشکل در تخلیه مثانه
یبوست یا احساس پر بودن معده
درد در کمر یا پاها
مشکلات باروری یا سقط مکرر
درد هنگام رابطه جنسی
خونریزی غیرطبیعی یا شدید در دوران قاعدگی: این خونریزی ممکن است به شکل طولانی‌تر شدن مدت قاعدگی، افزایش حجم خونریزی یا مشاهده لخته‌های بزرگ در خون باشد.

علت دقیق تشکیل فیبروم‌ها مشخص نیست، اما عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند:
ژنتیک: سابقه خانوادگی می‌تواند احتمال بروز فیبروم‌ها را افزایش دهد.
هورمون‌ها: استروژن و پروژسترون به رشد فیبروم‌ها کمک می‌کنند.
سن: خطر ابتلا به فیبروم‌ها در زنان بالای ۳۰ سال بیشتر است.
چاقی: اضافه وزن می‌تواند به افزایش احتمال تشکیل فیبروم‌ها منجر شود.
عوامل محیطی: مصرف زیاد گوشت قرمز و کمبود سبزیجات ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.

معاینه بالینی

در معاینه بالینی، پزشک متخصص با استفاده از لمس رحم در طول معاینه لگنی ممکن است تغییرات غیرطبیعی در اندازه، شکل یا قوام رحم را شناسایی کند. این تغییرات می‌توانند نشانگر وجود فیبروم باشند. معاینه بالینی معمولاً به عنوان اولین گام تشخیص انجام می‌شود، اما محدودیت‌هایی نیز دارد؛ برای مثال، ممکن است فیبروم‌های کوچک یا آن‌هایی که در قسمت‌های غیرقابل دسترسی رحم قرار دارند، شناسایی نشوند. به همین دلیل، معمولاً از معاینه بالینی به همراه روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی برای تأیید و تکمیل تشخیص استفاده می‌شود.

سونوگرافی لگن

سونوگرافی ترانس‌واژینال یا ترانس‌ابدومینال یکی از روش‌های اصلی تشخیص فیبروم است. این روش به پزشک امکان مشاهده رحم و تعیین اندازه، تعداد و محل فیبروم‌ها را می‌دهد.

تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)

MRI برای تشخیص دقیق‌تر و ارزیابی جزئیات فیبروم‌ها، به ویژه در موارد پیچیده یا قبل از جراحی، استفاده می‌شود. این روش اطلاعات کاملی درباره محل، تعداد و ترکیب بافتی فیبروم ارائه می‌دهد.

هیستروسکوپی

در این روش، یک ابزار نازک و مجهز به دوربین از طریق واژن وارد رحم می‌شود تا داخل رحم بررسی شده و وجود فیبروم‌های زیرمخاطی مشخص شود. این روش به تشخیص و درمان همزمان نیز کمک می‌کند.

هیستروسونوگرافی

این روش نوعی سونوگرافی واژینال همراه با تزریق مایعی به داخل رحم است که به تشخیص بهتر فیبروم‌ها و سایر ناهنجاری‌های داخلی رحم کمک می‌کند. این تکنیک به‌ویژه برای بررسی فیبروم‌های کوچک یا پیچیده مفید است.

لاپاراسکوپی

در موارد خاص، پزشک ممکن است از لاپاراسکوپی برای بررسی حفره لگنی و شناسایی فیبروم‌ها استفاده کند. این روش به‌خصوص در مواردی که فیبروم‌های خارج رحمی مشکوک هستند، مفید است. لاپاراسکوپی همچنین می‌تواند برای برنامه‌ریزی جراحی استفاده شود.

آزمایش خون

اگرچه آزمایش خون به طور مستقیم فیبروم را تشخیص نمی‌دهد، اما می‌تواند برای ارزیابی کم خونی ناشی از خونریزی شدید یا رد کردن سایر علل علائم مفید باشد.

تصویربرداری با سی‌تی اسکن (CT)

سی‌تی اسکن اگرچه به ندرت برای فیبروم‌ها استفاده می‌شود اما ممکن است در موارد پیچیده یا برای تشخیص تمایز بین توده‌های مختلف در ناحیه لگن استفاده شود.

پس از تشخیص فیبروم‌ها، گزینه‌های درمانی بر اساس شدت علائم، اندازه و محل فیبروم و نیازهای بیمار تعیین می‌شود. به عنوان مثال:
پیگیری دوره ای: در مواردی که فیبروم‌ها کوچک هستند و علائمی ایجاد نمی‌کنند، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که تنها نظارت دوره‌ای داشته باشید. این گزینه مناسب زنانی است که در مراحل اولیه فیبروم هستند یا نزدیک به یائسگی قرار دارند.
دارودرمانی: در زنانی که خونریزی‌های شدید قاعدگی دارند، استفاده از داروهایی مثل دستگاه‌های داخل رحمی حاوی هورمون یا آگونیست‌های GnRH ممکن است کمک کند. این روش‌ها معمولاً برای کاهش علائم و کوچک کردن موقت فیبروم‌ها توصیه می‌شوند.
سونوگرافی متمرکز با هدایتMRI: برای زنانی که نمی‌خواهند جراحی کنند و به دنبال روش‌های نوین‌تر هستند، این تکنیک گزینه‌ای مؤثر است. این روش با استفاده از امواج فراصوت فیبروم‌ها را تخریب می‌کند و برای فیبروم‌های خاصی که به راحتی قابل دسترسی هستند، مناسب‌تر است.
میومکتومی: جراحی برای برداشتن فیبروم‌ها در حالی که رحم حفظ می‌شود. این روش به‌ویژه برای زنانی که هنوز قصد بارداری دارند مناسب است.
هیسترکتومی: برداشتن کامل رحم، که یک درمان دائمی برای فیبروم‌ها محسوب می‌شود و برای زنانی که علائم شدید دارند و دیگر نیازی به بارداری ندارند، توصیه می‌شود.
آمبولیزاسیون شریان رحمی: در این روش کم‌تهاجمی، جریان خون به فیبروم‌ها قطع می‌شود که منجر به کوچک شدن آن‌ها می‌گردد. این روش برای زنانی مناسب است که به دنبال گزینه‌های غیرجراحی هستند.
تغییرات سبک زندگی: کنترل وزن، تغذیه سالم و مدیریت استرس ممکن است در کاهش علائم و جلوگیری از رشد فیبروم‌ها مؤثر باشد.
انتخاب روش درمانی مناسب باید با توجه به وضعیت سلامتی بیمار، خواسته‌ها و برنامه‌های آینده او (مانند بارداری) انجام شود.

تشخیص زودهنگام فیبروم‌ها نقشی حیاتی در پیشگیری از عوارض جدی‌تر مانند ناباروری، دردهای مزمن، کم‌خونی شدید ناشی از خونریزی غیرطبیعی و حتی آسیب به اندام‌های مجاور دارد. اگر فیبروم‌ها در مراحل اولیه شناسایی شوند، بیماران از گزینه‌های درمانی متنوع‌تری بهره‌مند خواهند شد؛ از روش‌های دارودرمانی گرفته تا تکنیک‌های کم‌تهاجمی که می‌توانند نیاز به جراحی‌های سخت و زمان‌بر را به حداقل برسانند. علاوه بر این، درمان زودهنگام می‌تواند به بازگرداندن آرامش و راحتی به زندگی فرد کمک کرده و از بروز مشکلات پیچیده‌تر در آینده جلوگیری کند. این امر اهمیت مراجعه منظم به پزشک متخصص و انجام معاینات دوره‌ای را دوچندان می‌کند.

تشخیص فیبروم‌های رحمی نیازمند آگاهی از علائم، معاینات دقیق بالینی و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته تصویربرداری است. این فرآیند نه تنها به شناسایی زودهنگام این عارضه کمک می‌کند، بلکه به پزشکان امکان می‌دهد برنامه درمانی مناسبی را با توجه به شرایط خاص بیمار طراحی کنند.
با مراجعه منظم به پزشک متخصص زنان و اطلاع از علائم هشداردهنده مانند خونریزی‌های غیرطبیعی یا درد لگن، می‌توان از پیشرفت این مشکل و بروز عوارض جدی مانند ناباروری، کم‌خونی شدید یا دردهای مزمن جلوگیری کرد.

کلینیک تصویربرداری دکتر سیده آمنه سیدجوادین با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص و مجرب، به عنوان یکی از برترین مراکز تصویربرداری در لاهیجان شناخته می‌شود. ما متعهد به ارائه خدمات با کیفیت عالی به شما عزیزان هستیم. برای رزرو نوبت، کافی است روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید.

منابع
mayoclinic
my.clevelandclinic