علائم شایع و درمان‌های موثر آندومتریوز برای بهبود قابلیت باروری زنان

آندومتریوز زمانی ایجاد می‌شود که بافتی مشابه آندومتر (لایه داخلی رحم) در بخش‌هایی مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و حتی در نواحی دیگر شکم و لگن رشد می‌کند. این بافت، درست مانند بافت رحم، در طول چرخه قاعدگی رشد کرده و ریزش می‌کند، اما چون راه خروجی از بدن ندارد، می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:
التهاب: التهاب ناشی از این بیماری می‌تواند به بافت‌ها آسیب برساند.
چسبندگی: رشد غیرعادی بافت‌ها ممکن است باعث ایجاد چسبندگی میان اعضای داخلی شود.
تداخل در عملکرد تخمدان‌ها: ممکن است تخمک‌گذاری را مختل کند.

علت دقیق این بیماری هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما نظریه‌هایی وجود دارند:
قاعدگی برگشتی: در این حالت، بخشی از خون قاعدگی به جای خروج از بدن به لوله‌های فالوپ و حفره لگنی بازمی‌گردد.
اختلال در سیستم ایمنی: بدن قادر به شناسایی و از بین بردن سلول‌های غیرطبیعی نیست.
ژنتیک: احتمال بروز این بیماری در خانواده‌هایی که سابقه آندومتریوز دارند بیشتر است.
تأثیر هورمون‌ها: افزایش استروژن رشد بافت‌های آندومتریوزی را تحریک می‌کند.

علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از شایع‌ترین علائم عبارتند از:
درد شدید در دوران قاعدگی (دیسمنوره)
خونریزی شدید یا نامنظم
لکه بینی بین قاعدگی
درد در ناحیه لگن، حتی خارج از دوران قاعدگی
درد در حین یا بعد از رابطه جنسی
ناباروری
مشکلات گوارشی یا ادراری در دوران قاعدگی (مانند اسهال یا یبوست)
خستگی و ضعف عمومی

بر اساس محل استقرار سلول‌های آندومتر خارج از رحم، آندومتریوز را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:
صفاقی سطحی: در این نوع ، ضایعات در صفاق (لایه‌ای که حفره لگن را پوشش می‌دهد) شکل می‌گیرد.
آندومتریوما (ضایعه تخمدانی): شایع‌ترین نوع است که به شکل کیست‌های تیره و پر از مایعی که به کیست‌های شکلاتی نیز مشهورند، دیده می‌شود. این کیست‌ها به عمق تخمدان‌ها نفوذ می‌کنند و به درمان‌های موجود عمدتا پاسخگو نیستند و حتی ممکن است بافت‌های سالم تخمدان را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
صفاقی عمیق: در این نوع ، سلول‌ها در زیر صفاق رشد می‌کنند و ممکن است علاوه بر آندومتریوز رحم، اندام‌های نزدیک به رحم از جمله روده‌ها یا مثانه را نیز درگیر کنند. کمتر از ۵ درصد زنان مبتلا این نوع را تجربه می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های زنان، تأثیر این بیماری بر توانایی بارداری است. این بیماری از چند طریق بر باروری تأثیر می‌گذارد:
اختلال در محیط رحم: ممکن است با ایجاد التهاب در رحم، شرایط مناسب برای لانه‌گزینی جنین را مختل کند.
آسیب به تخمدان‌ها: کیست‌های آندومتریوزی (اندومتریوما) می‌توانند ساختار و عملکرد تخمدان‌ها را مختل کنند و کیفیت تخمک‌ها را کاهش دهند.
چسبندگی و انسداد لوله‌های فالوپ: چسبندگی‌های ناشی از این بیماری ممکن است لوله‌های فالوپ را مسدود کرده و مانع حرکت تخمک و اسپرم شوند.
افزایش خطر بارداری خارج از رحم: می‌تواند به دلیل ایجاد چسبندگی در لوله‌های فالوپ، خطر بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.
تداخل در عملکرد هورمونی: این بیماری ممکن است تعادل هورمونی بدن را مختل کرده و در نتیجه بر چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری تأثیر بگذارد.

علائم آندومتریوز ممکن است شبیه علائم بیماری‌های دیگری مانند کیست تخمدان و بیماری التهابی لگن باشد. این بیماری همچنین علائم مشابهی با سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) دارد که می‌تواند تشخیص را دشوار کند. گام نخست برای درمان آندومتریوز تشخیص دقیق آن است. توجه به این نکته مهم است که گاهی تشخیص بیماری از زمان شروع تا تشخیص آن ممکن است ۴ تا ۱۱ سال طول بکشد. چراکه احتمال دارد فرد مبتلا علائم خود را به مشکلات دیگری نسبت داده و از مراجعه به پزشک خودداری کند و یا دست به خوددرمانی بزند.روش‌های رایج تشخیص عبارتند از:
معاینه لگنی:پزشک ممکن است وجود کیست یا حساسیت در ناحیه لگن را بررسی کند.
سونوگرافی: به‌ویژه سونوگرافی واژینال که می‌تواند کیست‌های ناشی از آندومتریوز را نشان دهد.
ام آر آی (MRI): یرای بررسی دقیق‌تر نواحی لگنی.
لاپاراسکوپی: دقیق‌ترین روش تشخیص، که در آن پزشک از طریق یک دوربین کوچک داخل حفره لگن را مشاهده می‌کند.

درمان‌های دارویی

داروهای ضدالتهابی: برای کاهش درد و التهاب.
هورمون‌درمانی: شامل قرص‌های جلوگیری از بارداری، پروژسترون یا آگونیست‌های GnRH که رشد بافت‌های آندومتریوزی را کاهش می‌دهند.

جراحی لاپاراسکوپی

این روش برای برداشتن بافت‌های آندومتریوز و چسبندگی‌ها انجام می‌شود. جراحی می‌تواند باروری را بهبود بخشد، به‌ویژه در مواردی که بیماری شدید باشد.

روش‌های کمک‌باروری

IVF: در مواردی که روش‌های دیگر موفقیت‌آمیز نباشند، لقاح مصنوعی یا IVF به‌عنوان گزینه‌ای کارآمد استفاده می‌شود.
تحریک تخمک‌گذاری: برای افزایش تعداد تخمک‌های موجود در چرخه تخمک‌گذاری

تغییر سبک زندگی

رژیم غذایی سالم: مصرف مواد غذایی ضدالتهاب مانند سبزیجات، میوه‌ها و ماهی
ورزش منظم:ورزش‌های ملایم می‌توانند استرس و التهاب را کاهش دهند
مدیریت استرس:از طریق مدیتیشن، یوگا یا مشاوره روان‌شناسی
ترک عادت‌های مضر: مانند سیگار کشیدن

آندومتریوز یک بیماری چالش‌برانگیز است، اما با تشخیص و درمان به‌موقع، بسیاری از زنان می‌توانند بارداری موفقی داشته باشند. آگاهی از علائم، پیگیری منظم پزشکی و استفاده از راهکارهای درمانی مناسب، کلید مدیریت این بیماری است. اگر نگران تأثیر آندومتریوز بر باروری خود هستید، حتماً با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.


مرکز تصویربرداری پزشکی دکتر سیده آمنه سیدجوادین، یکی از برترین مراکز تصویربرداری در لاهیجان، با استفاده از تجهیزات مدرن و تیمی حرفه‌ای آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است. برای رزرو نوبت، کافیست روی دکمه دریافت نوبت نوبت کلیک کنید.

منابع
endometriosis-uk
healthline